Эрдэнэс гэж юу вэ?

Хүний амьдралыг өөрчлөх чадалтай, эртний далайн дээрэмчид, муу санаатнуудын үхтэл булаацалддаг байсан үлгэр домогт л гардаг тэрхүү эрдэнэс гэдэг чухам юу юм бэ?

Алибаба ба 40 дээрэмчин, Монтэ-Кристо гүн буюу Эдмон Дантес эд бүгд нуусан эрдэнийг олсон байдаг. Гэтэл зарим нь үхэхдээ насаараа хадгалсан эд зүйлсдээ сүнс нь хорогдож амар амгалан энхжингийн орон руу явж чаддаггүй Тэгэхээр эрдэнэс гэдэг маань хүний хувь заяаг өөрчлөгч, хойт нас руу нь ч тайван явуулдаггүй. тийм л аугаа зүйл байдаг болж таарах нь.

2008 оны эхний семистерт банк санхүүгийн үндэс хичээлээр Балж багшийн 202-р группийнхэн Монгол банкны эрдэнэсийн санг үзэхээр явцгаасан юм. Тэндээс л жинхэнэ шижир алт, цалин цагаан мөнгө, үнэт эрдэнэ гэж юу байдгийг харах боломж надад тохиолдсон юм. Төв банкны хойд хаалгаар орж 2 давхарт гарахад киноноос л үзсэн хамгаалалтын хаалгатай хоёр танхим угтлаа. Газар хөдлөлт болоход энэ өрөөнүүд л бүрэн бүтнээрээ үлдэхээр даацын ханаар тоноглогджээ. Шатны баруун жигүүрийн хаалгаар ороход дэлхийн валютын зах дээр хамгийн хөрвөх чадвар сайтай валют болох 13 кг алт, төгрөгийг үнэлж байсан одоо ч үнэлж байгаа мөнгөн ембүү, есөн эрдэнэ гэх зэрэг хүмүүний нийгмийн түүхэнд хэзээ ч үнэ цэнээ алдаагүй, зарим хүний амьдралын утга учир бүгд тэрхүү шилэн хоргонд нандигнан хадгалаастай байлаа. Мөн байгаль дээр тэр бүр тохиолдоод байдаггүй өвөрмөц хэлбэр бүхий төрц алт, ер нь харахад нүд бүлтийм, сонсоход чих дэлдиймээр юмсын чуулган бөлгөө. Үүгээр дууссангүй өндөр гэгээн Занабазарын мөнгөөр урлаж, алтаар шарсан хорин нэгэн дарь эх бурхадын хэд хэд нь заларсан нь бахархамаар бас сүрдмээр ... Эсрэг талын өрөөнд монгол угсаатны эртний зоосон мөнгөнөөс эхлээд өнөөгийн төгрөгийн сүүлийн загвар хүртэл бүгд тайлбарын хамт бидний өөдөөс ширтэж байсан нь эх орон маань ямар аугаа түүхтэй болохыг чимээгүйхэн өгүүлж байх шиг. Хүннүгийн үеийн зоосон тэмдэгт дараа зуунд хэрхэн өөрчлөгдсөн, тухайн үед төрийн эрхийг хэн барьж байсан, монголын түүхэнд хүндтэй байр суурь эзэлдэг баатар жанжингуудын хөргийг цаасан мөнгөнөөс харж болно. Эдгээр нь монгол улсын эдийн засгийн тусгаар тогтносон байдлын баталгаа болдог хэмээн тайлбар хийж байсан монгол банкны монгол банкны ажилтан ах хэлэхэд бүх оюутнуудыг хачин жигтэй гайхал алмайрал, түүхэн эргэцүүлэл хоёр зэрэг эзэмдсэн байх мэт санагдсан.

Үнэхээр зарим нэг хүмүүсийн нэг нас, хувь тавилангаар дэнчин тавьж хөөцөлддөг тэр эрдэнэс гэдэг нь өдөр гэрэлтдэг, цэцэг дэлгэрүүлдэг эд огт биш гэдгийг ойлгосон юм, би. Зүгээр л өнгө үзэмжээ алддаггүй, газрын хөрсөнд элбэг байдаггүй өнгөт металл л юм байна лээ. Та бүхэн энэхүү бичвэрийг уншаад бага ч гэсэн эд баялгийг үзэх үзэл, ойлголт, хандлагаа өөрчлөх болов уу гэсэндээ ийнхүү өгүүллээ.

Энэ жилийн сүүлийн цас аа гэж ...

Яг одоо гадаа цас орж байна.

Хичээл сонголт хийдэг өдөр хаврын анхны бороо ороод хүн бүрийн сэтгэлийг хөдөлгөж байж билээ. Ганбат багш л гэхэд yahoo статус дээрээ "Газрын зүүд тайлагдаж гадаа бороо орж байна" гээд биччихсэн ... Харин одоо бол хаврын сүүлчийн цас ороод, жоохон зэврүүн байна. Гэхдээ үүнээс хойш байнга халуу шатна гэхээс хүйтэн байгаа нь үнэхээр тааламжтай ... Guys-н нэг дуу гэнэт санаанд орчихлоо. Сүүлчийн цас, анхны бороо зүрх сэтгэлд минь дурсамж үлдээнэ ...

Ардчилсан ерөнхийлөгчтэй боллоо

2009 оны 5-р сарын 24-нд монгол улсын ерөнхийлөгчийг сонгох сонгууль явагдаж өнгөрлөө. Уул нь миний таамагаар бол Н.Энхбаяр гарах байлаа. Хувьсгалт намыг монголын бүх ахмадууд, тэдгээрийн залгамж дундаж насныханы дийлэнх нь дэмждэг гэсэн мэдээллийн үндсэн дээр ийм таамаглалыг дэвшүүлсэн юм. Тиймдээч блог дээрээ урьдчилсан гэмээр сонгуулийн санал асуулга явууллаа. Гэхдээ үнэн гэдэг хүчтэй юм ... Урьдчилсан судалгаагаар МоАН-с нэр дэвшигч Цахиагийн Элбэгдорж нийт санал өгөгчдийн 71,4%-н дэмжлэг авсаны дүнд монгол улсын ерөнхийлөгч боллоо. Үлдсэн 28,6% нь МАХН-с нэр дэвшигч Н.Энхбаярыг дэмжсэн байна. Хэдийгээр санал асуулгад оролцогчдын тоо 14 байсан ч гэсэн түүвэр олонлог маш сайн бүрджээ. Одоо жинхэнэ тоо мэдээг хүргэе /урьдчилсан шүү, эцсийн дүн гартал 5 хоног хэрэгтэй/ Монгол Улсын хэмжээнд төрийн тэргүүнийг сонгох энэ удаагийн сонгуульд 1 сая 97 мянган сонгогч саналаа өгснөөс 562459 сонгогч Ардчилсан намаас нэр дэвшсэн Ц.Элбэгдоржид, 520805 иргэн МАХН-аас нэр дэвшсэн Н.Энхбаярт тус бүр саналаа өгсөн аж.Үүнийг хувьд шилжүүлбэл улсын дүнгээр Ц.Элбэгдорж 51.24, Н.Энхбаяр 47.44 хувийн санал аваад байна. Аймгийн дүнгээр нэр дэвшигч Ц.Элбэгдорж 48.28, Н.Энхбаяр 50.31 хувийн санал авчээ. Нийслэл Улаанбаатарт Ц.Элбэгдорж 55.9, Н.Энхбаяр 43.21 хувийн санал авсан гэсэн урьдчиласан дүн гараад байгаа юм байна. Эцсийн дүн гараагүй байгаа ч гэсэн нэр дэвшигч /одоогийн ерөнийлөгч/ Н.Энхбаяр, Ху намын дарга С.Баяр нар ялагдал хүлээсэн гэдгээ албан ёсоор мэдэгдсэнээр 1 дэх өдөр Ардчилсан нам Сүхбаатарын талбай дээр жинхэнэ party хийлээ. За тэгээд ирэх дөрвөн жил бүгдээрээ Элбэгээгээр дамжуулж бүхнийг ӨӨРЧИЛЬЕ!!!

Коазын теором

Өмчийн эрхийг тодорхой болгох нь тухайн дам нөлөөтэй холбоотой гадаад зардал буюу үр ашгийг худалдаалагдах зах зээл бий болгоно.

Жишээлбэл Дик, Спот гэдэг нэртэй нохойтой байж. Спот Дикийн хөрш Жейнийг амруулахгүй байнга хуцаж байдаг. Дик хөрш эмэгтэйд сөрөг гадаад нөлөө бий болгож байгаа нохойг байлгаж байснаараа ашигтай байна. Нохойн эзэн өөрийн хайртай амьтнаа шийтгэж түүнийг дуугүй байлгах уу, эсвэл Спотоос болж Жейн хэлмэгдсээр байх ёстой юу?

Дикийн нохойгоо байлгаж байснаас олж байгаа ашгийг түүний хуцсанаас болж Жейний үүрч байгаа зардалтай жишиж үзэхэд хэрэв ашиг зардлаас давж байвал Дик өөрийн хайртай амьтантайгаа байх нь үр ашигтай байх ба хөрш эмэгтэй нохойн хуцахыг үргэлжлүүлэх сонссоор байх шаардлагатай болно. Хэрвээ зардал ашгаас давбал Дик өөрийн итгэлт нөхрөөсөө хагацахаас өөр замгүй болно.

Коазын теоромоор хувийн зах зээл үр ашигтай үр дүнд өөрөө хүрэх чадвартай байдаг. Хөрш эмэгтэй нохойноос нь салахад нь тодорхой хэмжээний мөнгийг Дикэд санал болгож болно. Тэрээр санал болгож байгаа мөнгө нь нохойтой байхдаа олж байсан ашгаас илүү их бол хүлээж авах болно.

Дик болон Жейн мөнгөний зохицолд хүрсэнээрээ үргэлж үр ашигтай үр дүнд хүрч байх болно. Жишээлбэл, Дик нохой тэжээснээрээ 500$-н ашиг олдог ба Жейн 800$-н зардал гаргадаг гэж үзье. Энэ тохиолдолд тэр эмэгтэй нохойноос салахын тулд Дикэд 600$ санал болгоно. Хоёр тал хожиж үр ашигтай үр дүнд хүрэх болно.

Мэдээж Жейн хүсэхгүй юм уу эсвэл Дикийн хүсч байгаа хэмжээний мөнгийг өгөх боломжгүй байж магадгүй юм. Жишээлбэл, Дик нохойтой байснаар 1000$-н ашиг олж байсан бөгөөд Жейн 800$ зардал гаргадаг байсан гэж саная. Энэ тохиолдолд эмэгтэй 800$-с илүүгүй мөнгийг санал болговол Дик 1000$-с бага ямар ч саналыг хүлээж авахгүй байх болно. Ингэснээр Дик нохойтойгоо байсаар байх болно. Гэлээ ч гэсэн энэ зардал болоод ашиг үр дүнд хүргэх болно.

Саяхан болтол бид Дик нь хуцдаг нохойтой байх хуулийн эрхтэй байсан гэж үзлээ. Өөрөөр хэлбэл, тэрээр өөрөө нохойноосоо сайн дураараа татгалзах хэмжээний мөнгийг Жейн төлөх хүртэл нохойгоо байлгасаар л байх юм. Нөгөө талаас уг эмэгтэй түүнээс ч дутуугүй тайван, чимээгүй байх хуулийн эрхэнд хэрхэн нөлөөлөх вэ?

Коазын теором ёсоор эрхийн анхан шатны хуваарилалт нь зах зээлийн үр ашигтай үр дүнд хүрэх боломжоос хамаарахгүй байна. Жишээлбэл, Жейн хуулиар Дикийг нохойноосоо салахыг шаардах бүрэн боломжтой гэж үзье. Хэдийгээр тэр эмэгтэйд ийм давуу тал байгаа боловч тэр нь эцсийн үр дүнд хүрэхгүй. Энэ тохиолдолд Дик нохойгоо байлгахын тулд Жейнд тодорхой хэмжээний мөнгө санал болгож болох юм. Дикийн хувьд "үнэнч анд"-тайгаа хамт байх ашиг нь Жейний хувьд хуцах зардлаас давж байвал тэд гэрээ байгуулж залуу эр нохойтойгоо цаашид тайван амьдрах болно.

Хэдийгээр Дик болоод Жейн эрхийн анхны хуваарилалтаас үл хамааран үр дүнд хүрч болох хэдий ч түүнийг тооцохгүй байж болохгүй. Гагцхүү эцсийн эрх эдийн засгийн чинээлэг аж байдлын хуваарилалтыг тодорхойлно. Хуцдаг нохойтой байх Дикийн эрх, тайван амгалан байх Жейний эрх эцсийн хэлцлийг байгуулахад бэлнээр төлөх ёстойг л тодорхойлно. Гэхдээ ямарч тохиолдолд талууд тохиролцох боломжтой бөгөөд экстернальтай холбоотой асуудлыг шийдвэрлэж чадах юм. Дик зөвхөн түүний ашиг зардлаас давсан тохиолдолд л нохойгоо байлгасаар байх болно.

Дүгнэвэл: Коазын теором нь эдийн засгийн агентууд гадаад нөлөөтэй холбоотой асуудлыг бие даан шийдвэрлэх боломжтойг баталдаг. Эрхийн эхний хуваарилалт ямар ч байсан сонирхогч талууд харилцан ашигтай хэлцлийг хэзээ ч хийж чадах бөгөөд улмаар үр ашигтай үр дүнд хүрэх юм. Н.Грегори Мэнкью Микроэкономикс-с

Дам нөлөө буюу Externality

Хэн нэгний үйл хөдлөл нь бусдад зардал учруулах буюу эсвэл үр ашиг бий болгож байгааг дам нөлөө гэнэ.

Үр ашиг бий болгож байгаа бол эерэг дам нөлөө, зардал учруулж байгаа бол сөрөг дам нөлөө юм.

Сөрөг дам нөлөөний жишээ:

• агаарын бохирдол
• усны бохирдол
• дуу чимээ ихтэй хөрш
• замын бөглөрөл
• тамхи татах
• архидалт гэх мэт ...

Эерэг дам нөлөөний жишээ:

• хөршийн орчны тохижилт
• зэрэгцээ хүний сайхан төрх
• жолооч нарын соёл дээшлэх
• шинжлэх ухааны дэвшил нээлтүүд гэх мэт ...

Үүнтэй холбоотой Рональд Коаз гэгч өмчийн эрхийг тодорхой болгох нь тухайн дам нөлөөтэй холбоотой гадаад зардал буюу үр ашгийг худалдаалагдах зах зээл бий болгоно гэсэн теором гаргасан байна.

Жич: Коасын теорем дараах тохиолдлуудад биелэхгүй: 1. Трансакцийн зардал их үед 2. Төгс бус мэдээлэлтэй буюу худал мэдээлэлтэй үед 3. Хэтэрхий олон бүлгүүд байгаа үед

Аз жаргалын эдийн засаг

Эдийн засгийн үндсэн судлагдуухан болох ДНБ болон ҮНО-ийн зорилго бол яах аргагүй тухайн улсын ард иргэдийн сайн сайхан байдлыг хэмжих. Гэтэл ДНБ ба ҮНО мөнгөн дүнгээр илэрхийлэгддэг. Хүмүүсийн сайн сайхан байдлыг мөнгө тодорхойлно гэж үү?...

GDP vs. GNH

Money is an extremely precious commodity in the modern world. Money can buy you just about anything, which is why countries like the United States, Great Britain, Germany and Russia measure their economy wealth in GDP, or gross domestic product. But not all countries measure in GDP, some countries, like the country of Bhutan, meas-ures their economy wealth a little differently. They measure in GNH, or gross national happiness.

The small country of Bhutan, located in the Himalayans, does not see money as much of the rest of the world does. The people of Bhutan do not have as many material possessions as the people of the United States, and therefore do not have as much of a use for money. Even though Americans seem to need money to be happy or at peace, the people of this small nation don’t need money to feel the same way.

American families nowadays have to constantly be trying to earn more money. Parents have to be working full-time, the children need to be put into daycare, they need to be educated, and food needs to be supplied for the families to survive. The stress level in the United States, as well as many other first world countries is highly elevated, as op-posed to the stress level of the families of Bhutan. Bhutanese families all work together on farms or at homes, tending to animals or other small home-based businesses, allowing families to spend more time together. American families are constantly in school or at work, lessening the amount of time they have to spend with each other.

Though Bhutanese people have much less money than Americans, their happiness seems to be higher because they have no use for money. Trade in Bhutan deals with ani-mals or food, or handcrafted articles of clothing or weaponry. In America, everything that could possibly be bought or sold can only be done so with the use of money. With that money, Americans are always trying to get just a little bit more, while Bhutanese people know what they have and don’t feel the need to upgrade their lives. They’re content with the way their lives are, while Americans seem to not be as content. GDP is an important concept in many first world countries, as the economy of those countries is always changing, either positively or negatively. The economies of countries like Bhutan is so small, that they rarely change, which make a system like tracking GDP obsolete. GNH is a better way to work because the people have no use for money, they have more opportunities to be happy and content with that they own and what they know they can get, as opposed to Americans, who are constantly exchanging money, or gaining or losing money. Happiness is less apparent when people are constantly wrapped up in money affairs. Americans are less happy because the economy is so large, while the Bhutanese are happy with less money and a smaller economy.

Jessica Hillis, 2007

TANSTAAFL

"Tanstaafl” – Нэг өгүүлбэрт багтаасан эдийн засгийн мэдлэг

Эрт цагт “Tanstaafl” бүх газар нутгийн хаан болжээ. Тэр анх түрүүнд эдийн засгийн зөвлөгчдөө дуудаж нийгэм эдийн засгийн талаарх бүх мэдлэгээ бичихийг тушаажээ. Тэд олон жилийн зүтгэлийн дүнд тус бүр 400 хуудас бүхий 25 бүлэгтэй бүтээлээ танилцуулжээ. Гэвч энэ хооронд “Tanstaafl” хаан бүгдийг удирдаж байсан тул маш завгүй хүн болсон байлаа. Сунжирсан олон бүлгүүдийг хараад хаан тэдэнд бүгдийг нь нэг бүлэгт багтаахыг даалгав. Ахин олон жил нягталсны дараа тэд өөрсдийн сэтгэлд нийцсэн бүтээлээ туурвисан бөгөөд хаанд өргөн барихаар шийдэв. Харамсалтай нь, төрийн хэрэг өмнөхөөсөө ч давчуу болсон тул хаанд тэдэнтэй уулзах зав байсангүй. Оронд нь нэг боть бүтээлийг нь нэг өгүүлбэрт багтаахыг даалгав. Хэрэв тэд зарлигийг гүйцэлдүүлж чадахгүй бол үхэх ялд унах байлаа. Амжилтгүй байвал хэрхэх хувь заяаныхаа тухай бодоцгоож байсан эдийн засагчид сүүлчийн удаа хооллоцгоохоор шийдэв. Гэвч тэд хоолны захиалганы мөнгөө цуглуулж байхдаа бүгд мөнгөгүйгээ мэдэв. Дургүй нь хүрсэн үйлчлэгч хоолоо буцаан гал тогоо луугаа авч явлаа. Сүүлчийн хоолгүй хоцорсон эдийн засагчид өртөө чиглэсэн зам уруудан алхацгаав. Гэнэт үйлчлэгчийн үгс тэдний чихэнд цуурайтав. Тэд бие биен лүүгээ харан үнэнийг ухаарцгааж “Бид аврагдлаа” хэмээн хашгиралдав. “Тийм ээ, нэг өгүүлбэрт багтаасан эдийн засгийн мэдлэг” Тэд өгүүлбэрээ бичиж хаанд өргөн барилаа. Түүнийг уншаад хаан эдийн засгийн асуудлуудыг бүрэн ойлгосон гэдэг. (Хаан тэднийг сайхан хоолоор дайлсан шүү.) Энэ ямар өгүүлбэр байсан вэ?

Эссэ бичих агуу бөгөөд санаанд оромгүй 7 сануулга

1. Таны эссэг Олимпийн шүүгчид дүгнэхгүй. Эссэ бол гараагаа арван оноотой эхлээд, алдаа гаргах бүрт оноогоо хасуулдаг Олимпийн усан сэлэлт, эсвэл уран гимнастикийн үзүүлбэр биш. Эссэг гартаа улаан үзэг барьсан харгис шүүгч бус, сэтгэл догдлуулсан мэдээллийг хүлээж буй багш профессор уншина. Энэ хүн эссэний тань сэдэвт бус, харин таны тухай сэтгэгдэлээ тархиндаа бичиж, дүгнэлт хийх бөгөөд бүр ихдээ "энэ залуу надад үнэхээр таалагдаж байна" хэмээн уулга алдана.

2. Танд нэг гоц санаа байх ёстой. Энэ нь эхний зөвлөгөөнөөс урган гарна. Эссэг уншигч хүн асуултын дагуу гол санааг хэр гаргасан эсэхийг мэдэхийн тулд маш хурдан уншдаг. Иймт та мянга түмэнтээ таарах /бөх барилдах нь намайг анхаарлаа төвлөрүүлэхэд сургасан, эмээгийн үхлээс болж сарнай үнэртдэг болсон, би бусдад тус хүргэхийг хүсдэг учраас эхлээд өөртөө туслана/ санааг давтсан л бол хэдий сайн цэгцтэй бичигдсэн ч олигтой үнэлгээ авахгүй л болов уу. Үнэндээ, дэвшүүлсэн санаагаа хэт чамирхаж илэрхийлвэл тэр нь их нуршсан болдог.

3. Гол санаа тань өөриймсөг бөгөөд нүсэр биш байх ёстой. "Том сэдэв"-ээс аль болох зайлсхий. Ойрхи Дорнод дахь энх тайван, экологи, иргэний эрх ба хүний ерөнхий зан төрх гэх мэт илэрхий нүсэр гарчигаас гадна "ёс суртахуун"-аар жонхуудсан том санааны олон зуун жижиг хувилбаруудаас болгоомжлох хэрэгтэй. Өөрийн гэсэн, агуулга төгөлдөр, анхны санаагаа хадгалсан байвал санаа тань тод томруун болно. Ёс суртахууны асуудал хөндөн ярих гэж байгаа бол санаанд оромгүй, өвөрмөц бөгөөд өөртөө тохируулсан байдлаар бичих хэрэгтэй. Амжилтгүй санаа: Намайг зусланд байхад нагац ах Харри маань үгүй болсныг эцэг, эх маань дуулгахад би тэрээр хичнээн энэрэнгүй, өгөөмөр хүн байсныг дурсан санасан. Арай илүү хувилбар: Нагац ах Харриг нас барах үед эцэг, эх маань надад анх нас бие гүйцсэн хүн шиг хандсан юм. Тэгэхэд би зусланд амарч байсан ба тэд намайг оршуулганд явуулахаас амрах нь дээр биз гээд хоер долоо хоногийн дараа л сая тэрхүү гунигт мэдээг дуулгасан юм. Сануулга: Зөв хувилбар бол, яриа нагац ах Харригийн тухай бус /тэр эссэний гол агуулга биш шүү дээ/, таны тухай өрнөх ёстой. Иймд та аль болох тодорхой хүрээнд өөрийн тухай өгүүлэн бичвэл зохино. Ийнхүү бичихдээ багшид чухам хэн болох, бие даасан болон өсөн дэвших тэмүүлэлтэй эсэхээ илэрхийлнэ. "Жинхэнэ" өгүүлэгдэхүүн нь нагац Харри ч биш, эцэг, эхтэйгээ маргасан тухайд ч биш, харин таны өсөн хөгжих хүсэл тэмүүлэл, чадвар дэвшлийн тухай юм.

4. Үлгэр-1: Сул чөлөөтэй бай, бүү тэвд. Багш профессорууд танд олонтаа зөвлөх боловч та ямарч дасгал, сургуулалтгүй бол ханын зураг зурах зураач эсвэл кинонд тоглох жүжигчин адил балмагдана. Ер нь зурах, жүжиглэх нь хүн бүр хийж чадах зүйл мэт боловч бэлтгэл, сургуулилтгүйгээр барахгүй ажил. Бичих ч бас үүнтэй мөн адил. Та өөртөө итгэлтэй болсон нөхцөлд л тайвширч чадах тул хэд хэдэн ноорог бичиж, мэдлэгтэй хүнээс зөвлөгөө авсаны дараа л сая сэтгэл өег болно гэсэн үг.

5. Үлгэр-2: Сул чөлөөтэй бай, бүү тэвд. Та өөрөө чухам хэн бэ? Бид өөрсдөө бие хүний хувьд олон төлөөлөл, хэсэг болдог. Тухайлбал, гэр бүлийн хувьд нэг, найз нөхдийн хувьд нэг, албан ёсны үйл явдалд нэг, мөн ганцаардсан үедээ бас нэг өөр бие хүн болдог. Найзуудтайгаа тэнэглэн тоглож байхад тань Polaroid-аар авхуулсан болон ахынхаа хурим дээр хамгийн аятайхан гарсан хоёр зургийн алийг нь багш илүүд үзэх бол. Та стратегийн шийдвэр гаргах хэрэгтэй. Та эдгээрийн аль нэг дүрийг сонгож, сайтар боловсруулан танилцуулах ёстой. Энэ бол амжилтад хүрэхэд хамгийн дөхөмтэй. Таныг хийж буй ажилдаа махаруу, онцгой хүн гэдгийг харуулах дүрийг сонгоно гэсэн үг юм.

6. Хайр дурлал бол хамгийн чухал нь биш ч, нэгэнт танд байгаа бол түүнийгээ гээж болохгүй. Ямар ч сэдвээр эвтэйхэн бичиж болох боловч, хамгийн их сэтгэгдэл төрүүлэхүйц сэдвийг сонго. Эргэлзээ бус хүсэл эрмэлзлэлийнхээ тухай бич. Өсвөр насныхны зовинол, ичгүүргүй явдлууд багш хүнд тун залхмаар байдаг тул үүнээс зайлсхийх хэрэгтэй. Та ямар нэг зүйлд сэтгэл татагддаг бол тэрхүү сэтгэл, итгэл үнэмшлээ тодорхой илэрхийлэн бич. Бага дүүдээ тэгтлээ хайртай биш бол яагаад гэдгээ мөн л хошигнол, сонирхолтой яриа, түүх, болсон явдал зэргээр тайлбарлан эссэн дээр өөрийн тухай аливаа чухал мэдээллийг хүргэж чадвал багшид үнэлэгдэх боломж тань төдийчинээ нэмэгдэнэ.

7. Эссэ бичигчдийн ховор хэрэглэх хоёр үр нөлөөтэй хийгээд чамирхуу хэрэгсэл Харилцан яриа, ишлэл Тааруухан хувилбар: Миний төгөлдөр хуурын багш, хатагтай Фон Крабб зөвхөн төгөлдөр хуур тоглохыг заагаад зогсохгүй амьдралд хэрэгтэй олон зөвлөгөөг хичээлээрээ өгсөн юм. Түүний англи хэл нэг их сайнгүй бөгөөд байгаа байдал нь хуучинсаг боловч би түүнийг үргэлж санах болно.

Илүү хувилбар: "Алекс, чамайг төгөлдөр хуурынхаа ард суун одоо л эхэлж байна гэж бодож байхад чинь бусад хүмүүсийн хувьд концерт аль эрт эхэлчихсэн байдаг. Тиймээс зөв сууж сур" гэж Фон Крабб хэлдэг. Тэр бүр анхныхаа өдөр л түүний араас өөр хоорондоо шивнэн "Хатагтай Фон Крабб бөмбөг" гэж дуудахгүй байхыг сануулж билээ. Гэвч бид яаж тэсэх вэ дээ. Бид шоолон ярилцдаг ч түүнийг хүндэтгэж бас эмээдэг байсан.

Сануулга: Эссэний бичилтэд хадагтай Фон Крабб гайхалтай байсан гэдгийг дагнан өгүүлбэл утга төгс болж үл чадна. Хоёр дахь бичилт түүний дутагдал биш, иш татсан зүйлээр илүү байгаа тул зохиогч буюу Алексын тухай ойлголт өгч, түүний талаар аятайхан сэтгэгдэл төрүүлж байна. Уншигчийн сонирхолыг татна гэдэг бол эссэ бичигчийн бараг хамгийн гол зорилго, нууц түлхүүр нь юм. Танд илүү хувилбар хэмээх гарын авлагын адил бичих нь амаргүй. Үүнийг их сургуулийн профессорууд ч тэр бүр чаддаггүй. Гагцхүү ингэж бичихийг хичээж, эссэндээ гол дүрийн үгийг олж иш татвал өөрт тань тустай.

Жишээ: Эдгээр өгүүлбэрийн аль нь илүү вэ? А. Би тэн хагаст нь дархан цаазтай, нөгөө хэсэгт нь томоохон эдлэн газар бүхий байшингуудтай том хотын захын нэгэн дүүрэгт суудаг. Б. Би Бостноос 15 бээрийн зайтай орших Массачусетс муж улсын байгалийн үзэсгэлэнт дархан цаазат, хагас хэсэг нь хувийн эзэмшилд хамаарах эдэлбэр газар бүхий Линколны эдлэнд амьдардаг. Сануулга: Хоёр өгүүлбэрийн Б нь арай илүү байна. Учир нь уншигчид хотын нэрийг сонирхох нь гарцаагүй. Америкийн агуу туужийн муу хувилбарт гардагийн адил "Миний аав том хотын том пүүст ажилдаг" гэж бүү бич. Үүнийхээ оронд Миний аав Вашингтон дахь "Арнолд ба Портер" хэмээх хуулийн том фирмд ажилладаг гэх нь дээр. Мэдээж аливааг хэт дэлгэрүүлэн бичихэд аюул бий. "Хуулийн том фирм" гэдгийг "340 гишүүнтэй, 12 хотод салбартай /та хотуудыг нь нэрлэж болно/ хуулийн фирм" гэж болно л доо. Гэхдээ ийм хэт дэлгэрэнгүй мэдээллийг эссэнд оруулах нь тун ховор юм.

Кембрижийн Их Сургуулийн эссэн үйлчилгээний албаны заавраас /нэтээс copy and paste хийсэн шүү/

Сонгууль

Энэ таван сард монгол улс жинхэнэ утгаараа сонгуулиар амьсгалж байна. Машиндаа суугаад фм тавилаа "Number one Намбарын Энхбаяр, Өөрчлөх үү? Цахиагийн Элбэгдорж", гэртээ ирээд зурагтаа асаалаа "Морины ууц хугалдаг Энхбаяр, ард түмнийг турхирсан Элбэгдорж" гэх мэт дургүй хүрмээр сурталчилгаа угтаж байна. Өөрсдийгөө сурталчилах нь уул нь зөв л дөө, тэгж байж л ялалт байгуулдаг нь үнэн. Гэхдээ энэ ерөнхийлөгчийн сонгууль нэг нэгийгээ илт гүтгэсэн /илчилсэн байж болох л юм/ өнгө аястай байгаа нь хаа сайгүй харагдаж байна. Үнэхээр Ц.Элбэгдорж солонгосчуудаас хандив авсан юм бол, үгүй бол Н.Энхбаяр хүний нэр төр гутаасан хэргийг шүүхийн байгууллага нь нэг тийш нь шийдээд өгвөл уул нь зүгээрсэн. Дээрээ ийм ёс зүйгүй үйлдэл гаргаж байхад доор нь юу болж байгаа нь тодорхой. Иймэрхүү байдалтай байгаа монгол улс яаж ч хөгжих вэ дээ !!!

Эргэцүүлэл

Жил гаруйн өмнө нэг андтайгаа буу халан сууж байтал "Чи ямарч сайн жолооч байсан өөдөөс чинь муу жолооч ирдэг юм шүү" гэж түүнд хэн нэгэн хэлсэн тухай надад ярив... Сонссон даруйдаа "саяын хэлснийг чинь жоохон бодож байгаад өөрийн дүгнэлтээ чамд хэлнэ ээ" гээд орхисон юм.

Шууд дүгнээд хэлчих боломжгүй цаанаа тийм агуу том утга илтгэж байгааг нь мэдэрсэн. Хэтэрхий энгийн боловч хүний амьдралын философи болсон энэ 12 үгтэй өгүүлбэрийг сайн тунгааж бодвол бүхэл бүтэн жаран дамнасан, урт хугацаанд амьдралын шалгуураар батлагдсан ...

...

Би одоо болтол өөрийн дүгнэлтээ гаргаж чадаагүй байна гэж бодохоор тэр жоохон хугацаа дуусаагүй л байгаа юм шиг байна ...

? ? ? ! ! !

Онигоо

Онигоо 1

Сурвалжлагч математикч, нягтлан бодогч, эдийн засагч мэргэжилтэй гурван хүнээс нэг асуулт асуужээ. Эхлээд математикчаас 2 дээр 2-г нэмээд хэд вэ гэж асууж. Хариуд нь 4 гэж хариулж. Яг 4 үү гэсэн чинь, яг тийм 4 гэжээ. Дараа нь нягтлан бодогч дээр очоод нөгөө асуултаа асууж. 4 гэж хариулж. Яг 4 үү гэсэн чинь, 10 хувийн наана цаана байгаа л даа, гэхдээ дунджаар 4. Хамгийн сүүлд эдийн засагч дээр очоод 2 дээр 2-г нэмээд хэд вэ гэсэн чинь нөгөө эдийн засагч хаалгаа түгжээд, цонхоо битүүлээд, онгорхой цоорхой бүгдээ хаагаад, сурвалжлагчийн хажууд ирж суугаад шивнэж гэнэ – “Та хэд байлгамаар байна?”.

Онигоо 2 – Болсон явдал

Нобелийн шагналт эдийн засагч Жорж Стиглер, нэгэн сурвалжлагч хооронд ийм яриа өрнөж. “Нийгмийн бусад шинжлэх ухаанд философи, социологи, түүх зэрэг салбарт яагаад нобелийн шагнал олгодоггүй юм бэ?” “Битгий санаа зов. Тэд аль хэдийнэ уран зохиолын салбарт нобелийн шагнал хүртэцгээсэн”.

Онигоо 3 – Болсон явдал

Нэг профессор гэрлэх болж. Тэгээд сүйт бүсгүйдээ хуримын бөгж авахаар үнэт эдлэлийн дэлгүүрт очоод бөгж сонгож гэнэ. Худалдагч “Та бөгжнийхөө дотор талд дурсгалын үг бичүүлж болно. Нэмэгдэл хөлс 20 доллар” гэж. Тэгсэн нөгөө профессер “Хэрэв тэгвэл бөгжний буцаан худалдах үнэ цэнэ буурна”. Худалдагч үүнийг сонсоод “Та яаж ийм үг хэлж чадаж байна аа, та жинхэнэ луйварчин”. Профессер хариуд нь “Үгүй ээ. Би эдийн засагч”.

Онигоо 4

Социализм – Та хоёр үнээтэй. Улс нэгий нь аваад хэн нэгэнд өгнө Коммунизм – Та хоёр үнээтэй. Улс хоёулангий нь аваад бүгдэд сүү тараана Фашизм – Та хоёр үнээтэй. Улс хоёулангий нь аваад танд сүүг нь зарна Нацизм – Та хоёр үнээтэй. Улс хоёулангий нь аваад таныг буудна. Капитализм – Та хоёр үнээтэй. Та өөрийн мэдэлгүй хоёр үнээнийхээ нэгий нь зараад бух авна.

Онигоо 5

Яриа хямдхан. Яагаад гэвэл нийлүүлэлт нь эрэлтээсээ хамаагүй илүү байгаа юм чинь..

Онигоо 6

Нэг профессор оюутнуудаасаа шалгалт авчээ. Тэгээд шалтгалтын материалаа хураатал нэг оюутан материалынхаа завсар 100$-ийг 1 балл 1$ гэсэн бичигтэй хийжээ. Дараа долоо хоногт нь нөгөө профессор оюутнаа дуудаад – “Май, чиний хариулт 34$!”.

www.econotimes.mn-с copy хийв.

Анддаа баяр хүргэе!

өчигдөр 5 сарын 13 нд блог нээх гэж манарч /yahoo дээр шинэ ID, нууц үг, блогийн URL, password энэ тэрийг зохиох гэж ... / 232т сууж байхад хамгийн дотны анд маань болох Н.Мөнх-Алдар надад нэгэн гайхалтай сайхан мэдээг дуулгасан юм.

Хэдхэн долоо хоногийн өмнө /яг хэзээг нь сайн санадаггүй ээ/ сургуулийн зарлалын самбар дээр улсын тэтгэлэгээр гадаадад суралцах боломж байна, бүртгэл явагдаж байна гэсэн хугацаа нь нэг хоногоор хэтэрсэн зарлалыг уншлаа.

Хайран юм алдсандаа дотроо харамсаж л байлаа. Харин Алдараа маань бүртгүүлж амжсан байж.

Тун удалгүй /өчигдөр гэсэн үл дээ/ хөгшин нь туркын шалгалтанд тэнцчихжээ, маргааш яаман дээр хуралтай гэсэн дуу алдам мэдээгээр мснжр-т тааралдлаа. Үнэрхээр amazing!

Хээрийн галуу нисэн үл хүрэх газраас хүний хүү эрдмийг өвөртлөхөөр нислээ дээ.

Анддаа амжилт хүсье!!!

Эдийн засаг энгийнээр ...

Экономик-эконометриксийн тэнхмийн өдөрлөгөөр эссээний уралдаан зарлахад энэхүү бичвэрийг өгч байсан юм.

Өнөөдөр 2009 оны 4 дүгээр сар 22, яг нэг жилийн өмнө би СЭЗДС-н эдийн засгийн ангид орохоор эрс шийдсэн байсан мөртлөө тэгж их хүсээд байгаа мэргэжлээ чухам юуг хэлээд байгааг сайн мэдэхгүй л байлаа. Надад чин сэтгэлийн зөвлөгөө өгч чадах тийм хүмүүсээс эдийн засаг гэж юу болохыг асууж, тэд ч өөр өөрсдийнхөөрөө тайлбарлаж өгч байсан юм. Тэгэхэд л надад эдийн засагч танидаг хүн, хамаатан садан, ах эгч байхгүй болох нь мэдрэгдэж билээ.

Миний цуглуулсан мэдээ гэж атом молекулийн хөдөлгөөн шиг жинхэнэ 7 сарын 1-ний үймээнийг тархинд маань дэгдээж байлаа. Сайн анализ хийвэл тэдгээр замбараагүй мэдээллүүд үндсэндээ 3 агуулгад хувааж болохуйц байсныг нэлээд удаан бодсоны эцэст мэдэв.

Нэгдүгээр бүлэгт багтах ойлголтыг нийгмийн тухай мэдлэг хичээлийн сурах бичиг түүний эдийн засгийн хэмээх 4-р бүлгийг уншсанаар авсан юм. Хязгаарлагдмал нөөцийг хүний хязгааргүй хэрэгцээнд зохицуулан хуваарилах үйл ажиллагаа, үүнийг бялуутай зүйрлэвэл та тун ч амархан ойлгох болно гэж товч бөгөөд энгийнээр тайлбарласан байлаа. Номноос би эдийн засаг гэж онолын үүднээс ерөнхийдөө юу байдаг, хэрхэн авч үздэг талаар анхны ойлголтыг авсан юм. Гэхдээ л нэг л өөрийн болгож чадсангүй

Хоёрдугаар хэсгийн мэдээллийн анхдагч эх үүсвэр нь манай аав байсан бөгөөд тэрээр миний эдийн засаг гэж юу вэ хэмээх асуултанд “Энэ бол маш энгийн ерөөсөө л эрэлт, нийлүүлэлт юм шүү дээ” гэж хэнэгч үгүй хариулсан юм. “Чи өглөө болгон иддэг буриад талхаа авах гэж дэлгүүр явж байгаа нь чи эрэлтийг үүсгэж байна гэсэн үг, харин тэр талхыг хийж байгаа цех чиний хувьд нийлүүлэгч юм. Ингээд л та хоёр харилцан ашигтай худалдаа хийж чадах юм бол үүнийг эдийн засаг гэдэг юм.” гэсэн маш хялбархан жишээ татахад нь би аавынхаа ярьсаныг сайн ойлгосон ч гэсэн ээжийн хэлснээс арай л өөр байх шиг. Тиймдээ ч эргэлзээ маань тайлагдсангүй.

Мэдээж гутгаар хэсэгт харьяалагдах мэдээний үндэслэгч нь манай ээж юм. Тэр хэлэхдээ “Миний цалин чамайг 4-р ангид байснаас хойш чамгүй нэмэгдсэн хэдий ч зургаан жилийн турш манайх гэдэг айлын хэрэглээний түвшинд өөрчлөлт орсонгүй, мөнгө хайчсан нь мэдэгдэхгүй алга болчихдог, хадгаламжинд ч хийсэн юмгүй урьдын л адил... Үүний шалтгааныг судалдаг шинжлэх ухааныг эдийн засгийн шинжлэх ухаан гэдэг юм” гэв. Нээрээ ч тийм юм болов уу гэж бодохоор сурах бичигт байсан шиг нөөцийн талаар асуудал огт хөндөгдсөнгүй.

Ийм байдлаар би зуны амралтыг эдийн засгийн асуудлууд дунд өнгөрөөв өө.

Есөн сарын нэгэн болж хүсэн хүлээсэн өдөр ирэв. Анх удаа оюутан болсноо мэдрэх хичнээн сайхан, хичнээн бардам, тэр тусмаа СЭЗДС-н БЭЗ ангийн оюутан.

Тэр өдрөөс эхлэн нөгөөх үл тайлагдагч эдийн засгийн гэгдэх асуултуудын хариултууд хоног хоногоор илэрсээр, гарч ирсээр байлаа. Надад ямар тааламжтай байсан гэж санана?!! яг л хэдэн өдрийн турш бороо шивэрсний эцэст сайхан нар гарах шиг.

Манай аав төмөр замын инженер хүн, тэрээр хомсдол илүүдлийн талаар дэндүү сайн мэддэг байж. Эвдэрсэн зүтгүүр орж ирэхэд/нийлүүлэлт/ засварлах үүрэгтэй/эрэлт/, гэхдээ зарим үед эвдэрхий толгой харагдахаа болиход хийх ажилгүй/хомсдол/ болдог бол зарим үед бөөн бөөнөөрөө цувран ирэх үед цаг наргүй ажиллахад/илүүдэл/ хүрдэг байсныгаа хамгийн энгийнээр эдийн засаг руу загварчилсан байжээ. Энэ бол микро түвшний асуудал.

Харин манай ээж багш хүн, гэрийн төсвийг бусад өрхүүдийн л адил ээж маань ерөнхийд нь барьдаг/хоол унд, ус дулаан .../. Түүнийг ажлаа хийж байхад төрийн албан хаагчдын цалин нүдэн дээр нь 30% өссөн юм. Энэхүү өсөлтийг дагаж өргөн хэрэглээний бараа, үйлчилгээний үнэ нэмэгдсэнийг, гар дээр нь ирсэн их хэмжээний мөнгө хурууны салаагаар нь элс гойжих мэт ор мөргүй алга болдог болсныг ээж маань биеэр мэдэрсэн. Инфляци мөнгийг ингэж үнэгүйдүүлж байгаа юм. Энэ бол макро түвшний асуудал.

Энэ мэтээр тайлагдашгүй нууц мэт байсан эдгээр асуултууд энгийн илтгэгч тэгшитгэл мэт хялбархан хариу нь гарч эхлэв. Эцэст нь энэ бүхнийг нэгтгээд газрын зураг шиг масштаблан харвал микро түвшний эрэлт, нийлүүлэлтийг макро түвшинд нийт эрэлт, нийт эрэлт хэмээгээд нөөцийг хүмүүст үр ашигтай хуваарилахын тулд төрөөс тодорхой бодлого/сангийн, мөнгөний/ явуулдаг болох нь харагдаж байна. Харин үүнийг буруу хэрэгжүүлвэл инфляци, ажилгүйдэл гэх мэт сөрөг үр дагаврууд гарч ирдэг байна.

Өнөөдрийн байдлаар миний бие дөнгөж микро экономиксийн үндсийг судлаад макро экономиксийн үндсийн дунд хэсэгт нь явж байгаа учир миний эдийн засгийн бүх мэдлэг маань түүнийг энгийнээр тайлбарлахад дөнгөж хүрцэх болой.

FA08B103 Б.Номун

Намайг Номун гэдэг ...

4-р сарын 23-нд сургуулийн ЭЗО-н олимпиадад орохдоо манай баг ийм мэндчилгээтэй байсан юм. Намайг Амраа гэдэг... гэдгээс санаа авав...

Намайг Номун гэдэг ...

Би тийм ч сайн ярьж чаддаггүй, гэхдээ хэдэн зуугаараа чихцэлдэн лекцэнд суудаг МУИС-н эдийн засагт би сурдаггүй. 30, 30-аараа групп болон хичээллэдэг 85 жилийн түүхтэй СЭЗДС-д сурдаг, би.

Сургуулиа би монголын номер нэг сургууль гэдэгт итгэдэг. Миний сургууль тэнгэр баганадсан өндөр барилгатай, ёс суртахуунлаг оюутан бэлтгэдэг, алдагдсан боломжийн өртөг хамгийн бага байхаар багш нараа бид сонгодог.

Тооны машинтай нөхөрлөдөг нябо, ярих чадвараар ажлаа явуулдаг бизнесийн удирдлага, зээл хадгаламжийн хүүгийн зөрүүнээс ашиг олдог банкны ангийн оюутан би биш ээ.

Би эрсдэлийг тооцоолж ирээдүйг төлөвлөхдөө байнгын таамаг дэвшүүлж бодит байдлаас тасардаг БЭЗ ангийн оюутан.

Эдийн засгийн тийм сайн мэдэхгүй ч гэсэн би, эрэлт нийлүүлэлтийн талаар найз нартаа торохгүй тайлбар өгч чадна.

А.Смит, Ж.М.Кейнсийн тухай би зөвхөн номноос л уншсан, гэхдээ тэднийг ЭЗО-г үндэслэгчид гэдэгт итгэдэг.

Эдийн засаг маань хямралаас гарна гэж сүүгээ өргөдөг ижийтэй хүн би, ээж минь надаар бас энэ сургуульд сурч байгаараар маань бахархадаг. Тиймдээ ч би урт хугацааны эдийн засгийг дэмжиж уудам эх орноо хөгжүүлнэ гэж зорьдог.

Тэднийг энд байсныг хүмүүс мэднэ, монголын шилдэг санхүүчид

Биднийг энд байгааг бусад нь мэднэ, бид санхүүгийн оюутнууд

Тэднийг энд байхыг хүмүүс мэдэрдэг, монголын гэрэлт ирээдүй

Баярлалаа ...

Намайг Номун гэдэг...

Та бүхэнд блог нээсэн өдрийн мэнд хүргэе!

Өнөөдөр таван сар ид дундаа орж улиас модны мөчрөөс шинэхэн навчис наран өөд тэмүүлэн ургаж буй арван гуравны өдөр болой। Хотын гудамжаар алхахад нэг л сайхан ...

Хаврын салхи хацар илбэхэд унтаад сэрсэн моддоос анхилах тансаг үнэрийг хүн бүр мэдэрнэ।

Нэг л мэдэхэд төгсөх болчихдог, саяхан амьдрал хэмээх уудам тэнгис рүү дарвуулт завиа хөвүүлэх гээд айдас, догдлол зэрэгцэж байсан чинь өнөөдөр аль хэдийн эхний зогсоол нүдний өмнө харагдаж эхэлсэн байна।

Ирж яваа цаг юутай сайхан...